Merhaba arkadaşlar...
İlçemizle ilgili olarak açılan bu forumun yapım ve tasarımını üstlenen arkadaşlara ve siz katılımcılarına teşekkür ediyorum.
Foruma yeni üye olduğum için, henüz bütün içeriğini inceleyemedim. Dolayısıyla, ilçemiz tarihçesiyle ilgili bu bölüme katkı sunmak amacıyla, önce ilçemizin eski adı olan "KADOHORİ" kelimesinin etimolojik açıklamasıyla başlayayım diye düşündüm. Çünkü, halen bir çok Çaykaralı, ilçemizin eski adının ne anlama geldiğini dahi bilmemektedir. Bir bölgenin tarihçesini ele alırken, ilk önce toponim, mikrotoponim, bitki, böcek, hayvan isimleri ve yerel sözlük derlemesi yapılarak bunlar incelenir. Daha sonra bunlar, bulunabilecek diğer kaynakların tarih kayıtlarıyla karşılaştırılarak sonuca varılmaya çalışılır. Çünkü, eskiden bir bölgede yaşış olduğu saptanan bir toplum, bugün halâ aynı yerde yaşamayabilir. Bunun onlarca, yüzlerce örneği bulunmaktadır. Dolayısıyla, bugün bölgede yaşayan bizler, bölgenin arkaplanını araştırırken, sadece tarihsel kaynaklara dayanıp, kendi öz kaynaklarımızı gözardı edemeyiz.
Umarım etik kurallar çerçevesinde konuları ele alır, bütün arkadaşlar hep birlikte, bölgemizi daha iyi tanıyabilme adına bilgi alışverişinde bulunuruz.
***
İLÇEMİZİN ESKİ ADI "KADOHORİ" KELİMESİNİN ETİMOLOJİSİ
Çaykaranın orjinal adı olan Katoxori (Κατωχωρί), Latince yazılım şekliyle Katokhori veya Katoxori, Türkçe yazılım şekliyle Kadohori kelimesinin etimolojik açılımı aşağıda olduğu gibidir.
Anlam: katoxori (κατωχωρί) = aşağı köy, aşağı mahalle, aşağıda bulunan yerleşim birimi.
Kökeni: Y.Yunanca: κατωχωρί - katoxori < Orta çağ ve arkaik Helence: Κατωχώριον – katoxorion gibidir.
Kelimenin ortasındaki Yunanca (X) harfi, Latince yazılış şekliyle (KH) veya (CH) bileşiminin telafuzu ve Arap alfabesinin altıncı harfi (sert H) gibi telafuz edilir.
Ana dili Türkçe veya Türkçeleşmiş olanlar tarafından kelimenin son harfi "İ" genellikle yutulur.
Toponimin her iki kelimesi ayrı ayrı ve birleşik olarak bölgemizde halen kullanılmaktadır. Yerel dil olan Rumca'da Kato=aşağı, Horio=köy veya mahalle, yerleşim birimi olarak ayrı kelimeler halinde, aynı zamanda birleşik ve geçici toponim olarak da kullanılmaktadır. Örneğin; Karaçamlılar (Yukarı Oçenalılar), Köknar (Aşağı Oçena) için "aşağı köy" anlamına gelen "Katoxori" kelimesini güncel olarak kullanmaktadırlar. Yani; bölge toponomi kültürü içerisinde bulunan bu ismin anlamı, bölgede halen Rumca konuşanlar tarafından bilinmektedir. Ayrıca, Karadeniz genelinde bu toponimin aynısına rastlandığı gibi, bileşik kelimenin ikinci bölümünü oluşturan "xori = köy" kelimesine de, bir çok toponimde rastlamak mümkündür. Örneğin; Mesoxori, Paleoxori, vs gibi.
Kelime fazla deforme olmamış, hem anlam hem kelime olarak Yeni Yunanca ve tüm şivelerinde kullanılmaktadır.
Bazı örnekler:
KATOXORI / KOZANI
KATOXORI / FLORINA
KATOXORI / KIBRIS
KATO XORA / ATINA
KATO XORA / EPIRUS
KATO XORA / PELOPONISO
KATOXORION / GIRIT
KATOXORION / KAVALA
KATOXORION / IYONYA ADALARI
KATOXORION / THESALIA
KATIXORI / EVIA ADASI vb.
Vahit TURSUN
