Sultan İkinci Mehmed henüz yedi yaşlarında iken hocası Molla Ak Şemsüddin kulağına eğildi ve başarının en önemli kuralını fısıldadı:
“Hedefini tespit etmelisin.”
Önce hedef belirlendi: “Kostantiniyye mutlaka fethedilecektir.”
Ak Şemsüddin hedef tespitinden sonrasını da söyledi:
“Dağ ne kadar yüksek olursa olsun yol onun üzerinden geçer. Sen dağ olmaya heveslenme asla gururlanma; yol ol ki herkes senin üzerinden geçerken sen dağların bile üzerinden geçesin.”
“Hocam ya şartlar elverişli olmazsa?” diye sordu. Ak Şemsüddin hiç duraksamadan cevap verdi:
“Şartlara teslim olmazsan şartlar değişir sana teslim olurlar. Çok çalışır çok dua eder ve çok istersen Allah’ın rahmeti tecelli eder rahmet tecelli ettiğinde nice olmazlar tahakkuk eder. (gerçekleşir)”
Ve günü gelince çocuk yaşına bakmadan Bizans’ın fethini düşünmeye başladı.
Çandarlı Halil Paşa gencecik padişahın niyetini duyar duymaz telaşlandı. Sadrazamdı. Sadrazam olarak genç padişaha yol göstermek gibi bir sorumluluğu vardı. Bu çocuk (Padişah) bir çocukluk edip Bizans’ın üzerine yürümeye kalkarsa alimallah Osmanlı mülkü pâymâl olabilir hatta elden gidebilirdi. Ümmet-i Muhammed’i bir aceminin acemiliğine kurban etmeyecekti. İkaz görevini yapacak kelle pahasına olsa bile Padişahı bu maceradan vaz geçirecekti.
Bir gün hışımla genç padişahın huzuruna girdi ve selamı bile unutup sordu:
"Sen ümmet-i Muhammed’i hisar önünde telef etmek mi istersin?"
Genç Hünkâr baba yadigârı Sadrazamının öfkelenmesinin sebebini az çok tahmin etmişti. Fakat ağzından duymak stiyordu:
“hangi sebepten ümmet telef olurdur koca vezirum?”
“Bizans’ı feth etmeğe and vermişsin. Ümmetun telefatine başkaca sebep ne lâzım?”
“Beli and verdik. Ya biz Bizans’ı ya Bizans bizi alacak dedik! Bir mahzuru mu var?”
“Elbette!” diye cevap verdi Sadrazam konuşurken uzunca sakalı titriyordu: “Elbette ki mahzuru var olmayacak duadır ki akl-ı selim olmayacak duaya hiç bir vakit amin dimez.”
Sultan İkinci Mehmed gülümsedi:
“hangi duayı kabul edeceğini ancak Hak Tealâ bilür. Biz sadece arzımızı yapar hükm-i İlâhiyi bekleriz.”
Kalktı Sadrazamına doğru birkaç küçük adım attı. Gözlerine baktı:
“Her daim dimez misin ki kul kısmı gaza yolunda elinden geleni yapmakla mükelleftur. Biz dahi muştunun (fetih müjdesinin) tahakkuku cihetinde say edeceğiz. İnşaallah-ü Tealâ fetih mukarrerdir.”
“Nereden belli ki?”
“Doğru henüz belli değil. Zaten teşebbüs olmadan tahakkuk olmaz. Biz dahi teşebbüs üzereyiz.”
Koca Sadrazamın aklı bu işe bir türlü yatmıyordu. İkna olmamıştı.
“Baban alamadı ondan öncekiler de alamamıştı sen nasıl alacaksın?” dedi hafiften alaycı.
Genç hükümdar hışımla pencereye döndü. Bir süre yeniçerilerin koşturmasını seyretti. Onlar fethe inanıyordu. Ama yaşlı
Sadrazamını henüz inandıramamıştı.
Yüreğine ince bir sızı girdi. Bir an için endişelendi. Ne de olsa yaşlı Sadrazamın müthiş bir tecrübe birikimi vardı. Onbeş yaşından beri devlet hizmetindeydi. Kendisi ise onbeş yaşını geçeli ancak birkaç yıl olmuştu. Bu açıdan şartlar aleyhine görünüyordu.
Fakat şartlara teslim olmayacaktı. Çandarlı’ya döndü:
“Bak a vezirim” diye söze başladı öfkesini tereddüdüne sarıp yutkunarak; “ben ne babama benzerim ne babamdan öncekilere. Şimdiki zaman başkaca zamandır. Çaresi yok fetih olacak.”
İhtiyar Sadrazam tezini savunma kararlılığı içinde tek geri adım atmadı:
“O zaman bil ki bunun mes’uliyeti tamamiyle sana aittur çünkü akıbeti hayır görmüyorum. Bizans İmparatoru ünvanını alayım derken korkarım padişahlıktan da olacaksın. Bu ne hırs!”
Padişah ilk defa öftkelendi:
“Hırs değil iman!..” diye bağırdı “dedik ya biz onu ya o bizi! Hakikatli hükümdar olmanın başkaca çaresi yoktur.”
“Elinde olanla yetinsene.”
“Elimdekiyle yetinirsem elimde olan da gider Çandarlı ne belledin. Zirvede durulmaz ya devamlı tırmanırsınız ya da aşağı kayarsınız. Ben gencim tırmanacağım.”
Çandarlı çıkmak için toparlanırken:
“Ben söylemiş olayım Hak Tealâ ve kulu nezdinde mes’uliyetten kurtulayım da sen yine ne ki istersen yap padişah sensin.”
“Şükrolsun biz padişah-ı cihanız ve Kostantiniyye’yi feth edeceğiz.”
“İmkânsız” diye dudak büzdü Çandarlı Halil Paşa.
“Neden koca vezir?”
“Çünkü surlar çok muhkemdir muhkem surları yıkacak cesamette (büyüklükte) topumuz yoktur.”
Genç hükümdarın karşısına yine şartlar ve sebepler çıkmıştı. Ak Şemsüddin Hoca’nın sözlerini hatırladı. Gülümseyerek sordu:
“Surları yıkacak toplar günün birinde yapılacak mı?”
“Evet” dedi Sadrazam “günün birinde herhal yapılır.”
Genç hükümdar kükredi:
“İşte bu gün o gündür vezirim! Topları kullanarak surları tar ü mar edecek Padişah da karşında duruyor.”
Ne demişti Ak Hoca:
“Şartlara teslim olmazsan şartlar değişir sana teslim olurlar. Çok çalışır çok dua eder ve çok istersen Allah’ın rahmeti tecelli eder rahmet tecelli ettiğinde nice olmazlar tahakkuk eder. (gerçekleşir)”
Şartlar değişti Bizans teslim oldu çünkü rahmet inmişti. Bakın nasıl?
Bizans İmparatoru Konstantin Dragazes’in hizmetinde Macar asıllı bir top dökümcüsü (mühendis diyebiliriz) vardı: Urban
Usta. Tam o sırada İmparatorla arasında küçük bir ücret anlaşmazlığı oldu. Bu yüzden Urban Usta pılısını-pırtısını topladı ve Edirne’ye gitti. Padişah’la görüşmek istedi. Topçu olduğunu söyleyince Padişahın bu işle çok ilgilendiği bilindiğinden hemen huzuruna çıkardılar. Urban Usta yanında getirdiği plânları Padişahın önüne koydu.
